Yaklaşık maliyet: İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedelini ifade eder.
1-) Proje çizimleri (mimari, statik, elektrik, mekanik): Bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje, Onarım işlerinde Röleve’nin çıkartılması.
2-) Metraj çıkartılması: Bir yapım işinde kullanılacak malzeme ve imalat miktarlarının ölçülerek hesaplanması işlemidir.
a) Projeyi İnceleme; Mimari, statik, mekanik, elektrik vb. projeler açılır. Hangi imalatların ölçüleceği belirlenir.
b) Ölçü Birimlerinin Belirlenmesi; m, m², m³, adet, kg gibi hangi birimle ölçüleceği seçilir. Örneğin: Duvar = m², Beton = m³, Kapı = adet.
c) Projeden Ölçü Alma; Plan, kesit ve detaylardan uzunluk–genişlik–yükseklik ölçümleri yapılır.
d) Miktar Hesaplama; Alan: uzunluk × yükseklik, Hacim: alan × kalınlık (veya uzunluk × genişlik × yükseklik), Adet: sayılarak belirlenir.
e) Listeye İşleme (Metraj İcmali); Her imalat için ayrı satır açılır ve İmalatın;
poz
no’su, İmalatın adı, İmalatın miktarı, Birimi, Birim Fiyatı, Tutarı, gösterilir.
3-) yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespit edilmesi:
a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,
b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,
c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,
ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,
d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,esas alınır.
İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.
Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar Katma Değer Vergisi hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan fiyat bildirimleri ve proforma faturaları dikkate alınmaz.
Piyasa araştırması vb. diğer yöntemlere dayalı fiyat tespitlerinde ise ayrıca %25 oranında yüklenici kârı ve genel giderler dahil edilerek birim fiyat belirlemesi yapılmalıdır.
Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir. Yaklaşık maliyet güncellemesi İnşaat maliyet endeksleri, Yİ-ÜFE veya TÜFE endeksleri üzerinden güncellenebilmektedir.
4-) Mahal listeleri: Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas yapılması gereken ve ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden listeler olarak tanımlanan mahal listelerinin her iş grubu için ayrı ayrı hazırlanması gereklidir. Hazırlanan mahal listelerinde işin bünyesindeki tüm imalat kalemlerine yer verilmesine dikkat edilmelidir
5-) Teknik şartnameler: Teknik şartname, bir işin nasıl yapılacağını, hangi
malzemelerin kullanılacağını ve kalite standartlarını ayrıntılı olarak tanımlayan
dokümandır. Amaç, işin herkes tarafından aynı şekilde anlaşılması, standart kalite
sağlanması ve uyuşmazlıkların önlenmesidir. Genellikle şu başlıkları kapsar:
-İşin kapsamı; Hangi imalatların yapılacağı belirtilir.
-Kullanılacak malzemeler; Malzeme kalite sınıfı, sertifikaları, teknik özellikleri.
-Kontrol ve kabul kriterleri; Ölçüler, toleranslar, testler, muayeneler.
-Standartlar (TS, EN, ISO vb.); İşin hangi standartlara göre yapılacağı belirtilir.
-İş güvenliği ve çevre şartları; Uygulama sırasında uyulacak kurallar.
6-) Birim Fiyat Tarifleri: İmalatların nasıl yapılacağı, malzemeleri, işçiliği ve makine alet edevatları ile birlikte adım adım tarif edilir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38’inci maddesinde aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Yapım işleri ihalelerinde sınır değer tespitinde, yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.
Yapım işlerinde teklif mektubu ve geçici teminatı uygun olan ve teklifi yaklaşık maliyetin % 40-% 120 aralığında olan isteklilerin tekliflerinin aritmetik ortalaması ile standart sapma hesaplamaları çerçevesinde, (N), sınır değer katsayısı ve C (Tort2/YM) değeri dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Buna göre yapım işlerinde sınır değer hesabında aşağıdaki değerler dikkate alınmaktadır.
Yaklaşık maliyet tutarı, Teklifi geçerli istekliler tarafından sunulan teklif tutarları, N sınır değer katsayısı, C (Tort2/YM) değeri dir.
Yapım işlerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi:
Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir. İdarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır. Oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir. Açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
-Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
-Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri, sunacaklardır. Sunulan analizlerde, kâr ve genel giderler hariç analiz girdilerinin toplam tutarının asgari %10’u oranında yüklenici kârı ve genel gider öngörülmesi zorunludur. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
Fiyat Farkı: Birim fiyatlı sözleşmelerde, uygulama ayı içinde gerçekleşen imalat iş kalemleri ve ihzarat için, anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ise uygulama ayı içinde ilerleme yüzdelerine göre gerçekleşen imalat iş grupları için, bu esaslara göre ödenecek veya kesilecek bedeli,
Güncel endeks: Uygulama ayına ait endeks tablosundaki sayıyı, TÜİK tarafından yayımlanan (Yİ-ÜFE) endeksi kullanılır. Akaryakıt ürünlerinde, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından uygulama ayına ait ortalama satış fiyatını,
Temel endeks: İhale tarihinin içinde bulunduğu aya, çerçeve anlaşma ihalelerinde ise münferit sözleşme için teklif vermeye davetin yapıldığı tarihin içinde bulunduğu aya ait endeks tablosundaki sayıyı, TÜİK tarafından yayımlanan (Yİ-ÜFE) endeksi kullanılır. Akaryakıt ürünlerinden EPDK tarafından fiyatı yayımlanan satış fiyatını,
Uygulama ayı: İş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirilmesi gereken ayı,
Endeks Tablosu: Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan yurt içi üretici
fiyat endeksi (2003=100) CPA 2008 kısım, bölüm ve gruplarına göre tarihsel seri
tablosunu,
ifade eder.
Fiyat farkı hesaplama esaslarının kapsamı:
Yapım işlerinde uygulanacak fiyat farkına ilişkin olarak; Söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekmektedir.
24.02.2022 tarih ve 31760 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan ve 26.03.2022 yürürlüğe giren değişiklik sonrasında İdare tarafından, işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde sabit katsayıların toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde belirlenerek ihale dokümanında gösterilmesi ve her sabit katsayı için hesaplamaya esas endeksin belirlenmesi gerektiğine ilişkin zorunluluk getirilmiştir. Ancak, bu zorunluluk tüm birleşenlerin belirlenmesini şart koşmamaktadır. Bunun nedeni ise ağırlık oranları katsayılarının işe ait yaklaşık maliyet çerçevesinde hesaplanmasıdır.
Fiyat farkı uygulanan işlerde, zorunlu nedenler dışında, hakedişlerin uygulama ayından sonraki ayın ilk beş iş günü içerisinde ve uygulama ayına ait endeksler belli olduktan sonra düzenlenmesi esastır. Uygulama ayına ait endeksler belli olmadan hakedişin düzenlendiği hallerde, fiyat farkı hesabı hakedişle birlikte yapılmaz, uygulama ayına ait endeksler belli olduktan sonra ayrıca hesaplanır.
Bu esasların uygulanması sonucu ilave olarak ödenecek ya da kesilecek tutarlar fiyat farkı olup, Pn değerinin 1’den büyük olması halinde yükleniciye ilave ödeme yapılmakta, Pn değerinin 1’den küçük olması halinde ise yükleniciden kesinti yapılmaktadır. Fiyat farkı yüklenici ile idare arasında imzalanan sözleşme bedelini değiştirmez. Bedeli yabancı para birimi cinsinden veya kur farkları ayrıca hesaplanmak suretiyle yabancı para birimi karşılığı Türk parası ile ödenen işler için bu esaslar uygulanmaz.
Avans ödenen işlerde, hakedişten mahsup edilen avans tutarı, formüldeki (An) tutarından düşüldükten sonra fiyat farkı hesaplanır. Fiyat farkı katsayısının (Pn) birden küçük olması halinde, (An) tutarından avans miktarı düşülmez. Karma sözleşmelerde, işin anahtar teslimi götürü bedel ve birim fiyatlı bölümleri için ayrı ayrı fiyat farkı hesaplanır. Sözleşmede birim fiyatı bulunmayan iş kalemleri için ihale tarihinin içinde bulunduğu aya ait birim fiyatlar tespit edilerek, fiyat farkı hesabı tespit edilen bu fiyatlar esas alınarak yapılır.
Birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan işlerde, herhangi bir imalat için yapılan ara veya kesin metraj sonucu bir imalatın miktarında artma ya da azalma tespit edildiği takdirde, artan ya da azalan miktar (imalat hangi ayda yapılmış olursa olsun) geçici kabul itibar tarihini geçmemek üzere, artış ya da azalışın kesinleştiği ayın fiyat farkı katsayısı (Pn) esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.
Sözleşme süresi bitmiş ve idarenin izni ile cezalı çalışılan işlerde, fiyat farkı hesaplanırken süre bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeks ile işin fiilen gerçekleştirildiği aya ait endeksten düşük olanı esas alınır.
Anahtar teslimi götürü bedel işlerde hakedişlerden kesilerek tutulan %3’lük kısım ile birim fiyatlı işlerde tamamlanmakla birlikte kesin hesabı idareye verilmemiş işlerde hakedişe dahil edilmeyen %5’lik kısım için, ilgili hakedişin fiyat farkının hesaplanmasında, bu kısımlara ilişkin tutarlar da dikkate alınır.
Fiyat farkı hesabında aşağıdaki formül uygulanır:
F = An x B x (Pn – 1 )
Formülde yer alan Pn değeri ise aşağıdaki şekilde hesaplanır.
Formülde yer alan ve (o) ile gösterilenler temel endeks, (n) ile gösterilenler güncel endeks değerlerini ifade eder.
a, b1, b2, b3, b4, b5, b6 ve c katsayıları ise ağırlık oranları temsil katsayılarıdır. İhale dokümanında gösterilen sabit katsayılar, sözleşmenin uygulanması sırasında hiçbir gerekçe ile değiştirilemez. Fiyat farkı esaslarında yer verilen bu düzenleme gereği iş artışı veya iş eksilişleri sonrasında sözleşmedeki ağırlık oranlarına ilişkin sabit katsayılar yeniden hesaplanmayacaktır.
F: Fiyat farkını (TL),
An: Hakediş tutarı(TL),
B: 0,90 sabit katsayısını, (Bu katsayı ile hakediş tutarının %90 için fiyat farkı verilmiş olur ve %10’luk yüklenici karı için fiyat farkı ödemesi yapılmaz.)
Pn: Fiyat farkı hesabında kullanılan temel endeksler ve güncel endeksler ile girdilerin ağırlık oranlarını temsil eden sabit katsayıların formüle uygulanması sonucu bulunan fiyat farkı katsayısını,
a: İşçilik ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
b1: Metalik olmayan diğer mineral ürünlerinin ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
b2: Demir ve çelik ürünlerinin ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
b3: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
b4: Diğer katı veya sıvı yakıtların ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
b5: Ağaç ve mantar ürünlerinin ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
b6: Diğer malzemelerin ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı,
c: Makine ve ekipmana ait amortismanın ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı, ifade eder.
İhale mevzuatında, pozun artan miktarına göre sözleşme birim fiyatlarının düzeltilmesi, yenilenmesidir. Standart bir sözleşme hükmü olan revize birim fiyat hesabı miktar arttıkça sabit giderlerin azalacağı mantığına dayanır ve kamu yararı gözetilerek yapılmış bir düzenlemedir. Teklif birim fiyatlı işlerde yüklenici tarafından teklif edilen birim fiyatlar üzerinden ödeme yapılması esasken, uygulama sürecinde iş kalemi miktarının sözleşmede belirlenen miktarın çok üzerinde artması durumunda kamunun bu artıştan zarar görmemesi amaçlanmıştır. İş kaleminin miktarı arttıkça fiyatı aşağı düşecek ve revize kesintisi artacaktır. Böylece miktarların hatalı belirlenmesinden kaynaklı olarak yüklenicilere yapılacak fazla ödemeler önlenmiş olur.
Revize birim fiyat hesaplanabilmesi için aşağıdaki iki şart birlikte aranır;
1-)İşin devamı sırasında iş kaleminin miktarında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi,
2-)Toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin %1’ini geçmesi,
İş kalemine ilişkin bu iki şartın birlikte gerçekleşmesi durumunda artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat revize edilir ve iş kaleminin yüzde yirmiyi aşan kısmı revize birim fiyat üzerinden ödenir. Revize birim fiyat uygulaması ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılan teklif birim fiyatlı yapım işlerinde olup anahtar teslim götürü bedel işlerde revize birim fiyat hesabı yapılmaz. Ayrıca eski eser işlerde revize oranları da farklılık göstermektedir.
İş kalemi miktarının değişmesi, ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.
R = F x [ 1 – (A x F) / S ]
S = Sözleşme bedeli ( TL)
F = İş kaleminin birim fiyatı (TL / ….)
A = İş kaleminde meydana gelen artış miktarı (Adet, mt, m2 vb.)
R = Revize birim fiyat (TL / ….)
hesaplanan revize birim fiyat, o iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak (%25 oranında kâr ve genel gider dahil) hesaplanan birim fiyatı geçemez. İş kalemine ait resmi analiz ve rayiçlerin bulunmaması halinde ise, bu fiyat Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları dikkate alınarak hesaplanır. Teklif birim fiyatlı işlerde revize birim fiyat hesabının yapılması yasal bir yükümlülüktür. Revize birim fiyat hesabının yapılmaması ya da yanlış yapılması durumunda kamu zararı oluşacaktır.
Karma sözleşmelerde revize birim fiyat hesabı yapılırken dikkat edilmesi gereken temel nokta her sözleşme türünün kendi kuralları çerçevesinde değerlendirilmesidir. Karma bir projede teklif birim fiyatlı iş kaleminin revize birim fiyat hesabı yapılırken sadece teklif birim fiyat kısmındaki miktarı ve teklif birim fiyat kısmına ilişkin sözleşme bedeli esas alınacaktır.
Revize birim fiyat uygulamasında dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli hususta revize birim fiyat hesabının toplam miktarın üzerinden yapılmasıdır. Revize birim fiyat hesaplanan pozun miktarında artış oldukça revize birim fiyat hesabının her seferinde toplam artış miktarı üzerinden yeniden yapılması ve revize birim fiyat kesintisinin de toplam üzerinden hesaplanması gerekir.
Teklif Birim Fiyatlı sözleşmelerin iş artış oranı %20’yi geçemez. İş Artışı gerektiren durumlarda iki seçenek karşımıza çıkar:
1- Sözleşmede bulunan İş Kalemleri için : Sözleşmede bulunan İmalat kalemlerinde miktar artışı olması durumunda, artış olan kalemlerin Birim Fiyatları belli olduğundan ayrıca bir fiyat araştırması yapmadan sözleşme birim fiyatını kullanabiliriz. İş Artışı hesabında en çok dikkat edilmesi gereken husus miktar tespitidir.
2- Sözleşmede bulunmayan İş Kalemleri için: Sözleşmede bulunmayan imalat kalemlerine ihtiyaç olması halinde, İşin devamı niteliğinde olması şarttır. Öncelikle bu iş kalemlerinin ihtiyaç gerekçesinin ortaya konması gerekiyor. Sözleşmede bulunmayan bir imalat kaleminin hem ihtiyaç duyulan miktarı, hem de birim fiyatı tespit edilmelidir.
İşin devamında ortaya çıkan ve yapılmasını istediğimiz iş kalemi resmi birim fiyat kitaplarında bulunuyorsa öncelikli olarak bu seçenek kullanılmalıdır.
İhtiyaç duyduğumuz yeni iş kalemi devletin yayınladığı Birim Fiyat kitaplarında bulunmuyor ise özel analiz hazırlamamız gerekiyor. İşin özünde yüklenici ile fiyat anlaşması esastır, bu nedenle mümkün olduğu kadar çok piyasa teklifi toplanması, ticaret odasından tasdik edilmesini tavsiye ederim.
Eğer sözleşmemizde fiyat farkı verileceği öngörülmüş ise Birim Fiyat tespiti yukarıda bahsedilen fiyat tespitinden farklı olacaktır. Şöyle ki; İdare ve yüklenici karşılıklı olarak uygulama yılı için piyasa fiyatları ile Birim Fiyat tespiti işlemini gerçekleştirirler. Ardından bu fiyat, tespitin yapıldığı ayın fiyat farkı (Pn) katsayısına bölünerek sözleşme yılı birim fiyatı bulunur.
Anahtar teslimi götürü bedel işlerde bir önceki satırlarda bahsedilen tüm anlatılanlar aynen geçerlidir. Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerin iş artış oranı %10’unu geçemez.
İş Azalışı; Sözleşme bedelinin %80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşılan işlerde, yüklenici işi bitirmek zorundadır. Bu durumda yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderleri ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin %80’i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının %5’i geçici kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden ödenir.
Taşıma, Yapım işleri genel teknik şartnamesinde “yapı işlerinde kapsamda belirtilen ve tasdikli projesi gereği her türlü malzemenin bulundukları yerden işyerine, dolguya, depoya nakledilmesi işi” olarak tanımlanmıştır.
Kazıdan çıkan her tür malzemenin, yıkımdan çıkan her türlü enkazın, sözleşme ve eklerinde satın alma yeri ocak, fabrika veya depo olarak gösterilen ve taşıma, yükleme-boşaltma bedellerinin ayrıca ödeneceği belirtilen her tür malzemenin ne şekilde taşınacağı, taşıma bedellerinin taşıma yolu uzunluğu ve formüllerine göre nasıl hesaplanacağı, dikkate alınacak birim hacim ağırlıkları ve tesviye işlerindeki taşıma işleri ile ilgili esasları Yapı İşleri Genel Teknik Şartnamesinde detaylı olarak belirtilmiştir.
Nakliye analizleri resmi idareler tarafından yayınlanan nakliye formülleri ve yükleme/boşaltma pozları kullanılarak hesaplanmaktadır. Genel olarak karayolu taşımalarında taşıma hangi araç ile yapılırsa yapılsın taşıma bedeli motorlu taşıt formüllerine göre hesaplanır (Özel durum belirtilmediği sürece). Nakliye analizi bir malzemenin istenen birim cinsinden ve temin yerinden şantiye sahasına nakli için gerekli girdileri hesaplayarak Nakliye Birim Fiyatını tespit edilmesini sağlamaktır.
Nakliye analizlerinde genellikle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan iki temel nakliye formül kullanılmaktadır. Bunlardan biri 10 km ve daha uzak mesafeler formülü, diğeri de 10.000 metre den küçük mesafeler formülü dür.
1-)Motorlu araçlarla taşıma mesafesi taşıma yolu üzerinden ve >10 km olduğunda [km]:
F = A x K x (0.0007 x M+0.01) x G
2-)Motorlu araçlarla taşıma mesafesi taşıma yolu üzerinden ve <=10,000 mt olduğunda [m]:
F = A x 0.00017 x K x √M x G
Çevre ve şehircilik bakanlığı ve diğer resmi idarelerin özel durumlar için bu iki temel formülün dışında yayınlamış oldukları nakliye formülleri de bulunmaktadır. Nakliye formüllerinin içerisindeki değişkenler:
M : Mesafe (formül tipine göre kilometre veya metre)
G : Malzeme yoğunluğu (nakliye formülleri Ton cinsinden sonuç vermektedir, eğer nakliye birim fiyatını Ton dışında bir birim üzerinden ödenmesi isteniyorsa taşınan malzemenin yoğunluğu girilmelidir. Ton cinsinden nakledilmesi halinde Yoğunluk 1 kabul edilir.)
K : ÇSB tarafından her yıl yayınlanan taşıt katsayısıdır.
A : Zorluk katsayısı, bu katsayı genellikle şehir içindeki şantiyeler için 1 kabul edilmektedir. Katsayıyı bulmak için özel bir formül bulunmaktadır. Bu formülde taşıma mesafesi içerisinde yol eğilimleri ve kaplamaları dikkate alınarak taşıma zorluğu bulunmaktadır.
Nakliye formüllerine göre hesaplanarak bulunan taşıma bedellerine yükleme, boşaltma ve işyerinde istif bedelleri dahil değildir. Yükleme, boşaltma ve işyerinde istifi bedelleri analizlerine göre hesaplanarak dikkate alınmalıdır.
Taşınacak malzemenin program ve zamanını aksatmayacak bir seçenek olması şartıyla, Demiryolu ve denizyolu taşımaları için TCDD ve DZY’dan, sigortalı olması şartıyla deniz motoru ile taşımalar için mahalli Belediye, Ticaret Odası, Liman İşletmeleri Müdürlüğünden yazılı olarak sorulup ve yazılı olarak bildirilecek taşıma bedellerinin en ucuzu uygulanır.